تاریخ انتشار: جمعه / 03 بهمن 1393 / 20:31

تعداد بازدید: 1732

نورالدین زرین‌کلک

پدر انیمیشن‌سازی ایران

«نورالدین زرین‌کِلک» در تاریخ 20 فروردین 1316 در مشهد متولد شد. او فراگیری خوشنویسی و نقاشی را نزد پدر آغاز کرد و به موازات تحصیلات رسمی، در کلاسهای هنرستان کمال‌الملک شرکت کرد و از محضر استادانی چون «محمود اولیاء»، «محمدعلی زاویه» و «محمد مهردان» بهره‌مند شد. در 12 سالگی، اولین کار گرافیکی‌اش روی یک کتاب قصه چاپ شد و در 16 سالگی با کاریکاتورهای سیاسی پا به دنیای مطبوعات گذاشت. او دوران دبیرستان را در تهران سپری کرد و در سال 1334 وارد دانشگاه تهران شد تا در آنجا به تحصیل در رشتۀ داروسازی مشغول شود. زرین‌کلک جوان در سال 1335 در کنکور دانشکدۀ هنرهای زیبا هم پذیرفته شد اما به علت مقررات نظام آموزشی، از ادامۀ تحصیل در عرصۀ هنر بازماند. بالاخره در سال 1340، زرین‌کلک دکترای داروسازی‌اش را اخذ کرد و با درجۀ ستوانی در بهداری ارتش مشغول به کار شد.

زرین‌کلک از سال 1340 تا 1350 در زمینۀ تصویرسازی کتابهای درسی و کتابهای کودک فعالیت کرد. او ابتدا در موسسۀ انتشاراتی فرانکلین برای کتاب‌های درسی تصویرسازی می‌کرد، اما پس از مدتی، به پیشنهاد «فیروز شیروانلو» یکی از همکارانش در موسسۀ فرانکلین، به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دعوت شد تا در واحد مصورسازی کتاب‌های کودک و نوجوان به کار بپردازد. «کلاغ‌ها» نخستین کتابی بود که برای تصویرسازی به او سفارش داده شد.

برگزاری جشنوارۀ کودکان و نوجوانان در اواخر دهۀ 1340، در ساماندهی به بخش امور سینمایی ایران مؤثر واقع شد و به دنبال برگزاری نخستین دوره از این جشنواره (در سال 1348)، زرین‌کلک از طرف کانون به بلژیک اعزام شد تا در آکادمی هنرهای زیبای شهر گان، در رشتۀ متحرک‌سازی، اصول حرفه‌ای انیمیشن‌سازی را فرا گیرد. وی در بلژیک چند انیمیشن کوتاه نیز ساخت که شاخص‌ترین آنها «اول، وظیفه» (1349) و «زمین بازی بابوش» (1971) بودند. لازم به ذکر است که دو اثر یادشده علاوه بر درخشش در جشنواره‌های خارجی، موفق به کسب جوایزی نیز شدند.

پس از بازگشت به ایران در سال 1351، زرین‌کلک در مرکز سینمایی کانون مشغول به کار شد. در سال 1353، وی اولین مدرسۀ انیمیشن‌سازی ایران را تأسیس کرد و سه سال بعد نیز رشتۀ انیمیشن‌سازی را در «دانشگاه فارابی» (که امروزه به «دانشگاه هنر» مشهور است) دایر کرد. زرین‌کلک در فاصلۀ بین سالهای 1353 تا 1367، آثار انیمیشنی متعددی را برای کانون تولید کرد که در ادامه به نام آنها اشاره خواهد شد: «اتل متل توتوله» (1353)، «تداعی» (1353)، «دنیای دیوانه‌ دیوانه‌ دیوانه» (1354)، «امیرحمزه‌‌ی دلدار و گور دلگیر» (1356)، «چشمِ تنگ دنیادار» (1361)، «ابرقدرت‌ها» (1367). پس از این دوران نیز او آثاری دیگر را خارج از مجموعۀ کانون تولید کرد که شاخص‌ترین آنها اثری به نام «پود» (1377) بود که به داستان پیدایش قالی و قالی‌بافی اشاره داشت.

در خاتمه باید خاطر نشان کرد که به باور بسیاری از متولیان، کارشناسان و فعالان عرصۀ انیمیشن در ایران، نورالدین زرین‌کلک «پدرِ انیمیشنِ ایران» است. آنها معتقدند که زرین‌کلک هم در ساخت آثار انیمیشنی ایرانی پیشگام بوده و هم در جهت شکوفایی و تعالی هنر-صنعت انیمیشن در ایران گامهای بزرگ و فراوان برداشته؛ با این تفاسیر، نمی‌توان نقش درخشان او را در پیشرفت کمی و کیفی انیمیشن ایران نادیده گرفت.
 

تصویر فوق مربوط به صحنه‌ای از انیمیشن کوتاه «زمین بازی بابوش» می‌باشد که در سال 1350 به کارگردانی «نورالدین زرین‌کلک» ساخته شده است.